چگونه در وزش خبره شویم؟
چگونه در وزش خبره شویم؟ خبره‌ها افرادی هستند که سطوح استثنایی عملکرد را در حوزهای خاص به نمایش میگذارند. سالهاست که عوامل مؤثر در رسیدن به خبرگی، ذهن متخصصان علوم ورزشی را به خود مشغول کرده است.
بر همین اساس، پژوهشهای مربوط به خبرگی به چهار حوزه تقسیم شده است:
۱- شرح بیولوژیک خبرگان ورزشی،
۲- تمرین به عنوان کمک کننده اصلی برای رشد خبرگی
۳- عوامل محیطی و زمینهای تأثیرگذار بر رشد خبرگی و
۴- رویکردهای چندعاملی در رشد خبرگان.
گزارشات بیولوژیکی بر سهم قابلیتها و ویژگیهای جسمی خبرگان تأکید میکند. شرح تمرین اشاره میکند که خبرگی نتیجه مشارکت در حجم قابل ملاحظهای از تمرین با کیفیت بالاست.
گزارشات زمینهای و زیست محیطی بر اثر عوامل بیرونی و زیست محیطی بر رشد ورزشکار تأکید میکند و در نهایت، رویکردهای چندعاملی، سهم مکمل و سینرژیک عوامل بیولوژیکی، تمرینی و زمینهای برای رشد خبرگی را در
نظر می گیرند.
آیا عوامل ژنتیکی در ورزش تاثیر گذار است؟
با وجود پژوهشهای متعدد تناسب تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی بر خبرگی در هاله ای از ابهام است. مدتها، این باور که استعداد ذاتی، دلیل اصلی عملکرد برتر خبرگان است، بر پژوهشها سایه افکنده بود تا اینکه بلوم و اریکسون، کرامپ، و تش-رومر پس از مطالعه گسترده خبرگی در زمینه های مختلف ادعا کردند خبرگی در نتیجه تمرین کمی و کیفی به دست می‌آید و توانایی‌های ذاتی حداقل نقش را در این زمینه ایفا میکنند.
آنها اظهار کردند خبرگی در تمام رشته‌ها حداقل به ۱۰ سال یا ۱۰۰۰۰ ساعت تمرین سنجیده نیاز دارد. تمرین سنجیده به تمرینی گفته میشود که هدف از انجام آن ارتقای عملکرد است. لذا، این نوع تمرین، برنامه‌ریزی دقیقی دارد و فراگیر در هر جلسه دستورالعمل مناسب را دریافت میکند و چندین ساعت به تمرین شدید میپردازد. بر همین اساس، ممکن است تمرین سنجیده برای فرد لذتبخش نباشد.
در چارچوب تمرین سنجیده، سه اصلِ قابل آزمایش ارائه شده است:
۱- ورزشکاران نخبه نسبت به ورزشکاران غیر نخبه، از سنین پایینتر به یک ورزش تخصصی (تک رشته بودن) روی می‌آورند
۲- ورزشکاران نخبه نسبت به ورزشکاران غیر نخبه، در سن پایین‌تری تمرین سنجیده را آغاز میکنند.
۳- ورزشکاران نخبه نسبت به ورزشکاران غیر نخبه، مدت زمان بیشتری را صرف تمرین سنجیده میکنند.
این اصول در ورزشهایی چون هاکی روی چمن، فوتبال، اسکیت، ورزشهای رزمی و دو به اثبات رسیده‌است. با اینحال، تعدادی از پژوهشگران نشان داده اند، برخی از نخبگان ورزشی، پیشینه ورزشی متنوعی داشته‌اند (چند رشته ای بوده‌اند) و در دوران کودکی، بازی سنجیده انجام داده‌اند نه تمرین سنجیده.
چند ورزشی برای کودکان خوب است یا بد؟
کوته معتقد بود که یک شروع چند ورزشی، مفرح‌تر و مناسب‌تر از شروع با یک نوع ورزش کاملاً تخصصی و با نظارت دقیق است. کوته بیان کرد که شروع با بازی سنجیده مناسب‌تر از شروع با تمرین سنجیده است.
بازی سنجیده برخلاف تمرین سنجیده، یک بازی ورزشی قانونمند است (هاکی یا فوتبال در کوچه و محل) که قوانین استاندارد آن ورزش توسط خود بازیکنان، اجرا و کنترل میشود.
هدف اصلی بازی سنجیده، ایجاد خوشی و احساس لذت در فرد است. کوته از طریق مصاحبه گذشته‌نگری که با قایق‌رانان و تنیس‌بازان داشت، دریافت که آنها در طی دوره کودکی خود به‌جای تخصص یافتن در یک نوع ورزش، ورزشهای مختلفی انجام داده‌اند و بیشتر بازی سنجیده داشته‌اند تا تمرین سنجیده اما در دوران نوجوانی و بزرگسالی مشارکت آنها در چند ورزش کاهش داشته و بیشتر تمرین سنجیده داشته‌اند تا بازی سنجیده.
بر این اساس، مدل تکامل مشارکت ورزشی از کار اولیه کوته پدید آمد. بر اساس مدل تکاملی مشارکت ورزشی، بهترین راه برای رسیدن به خبرگی، گذر از سه مرحلة متمایز “نمونه‌گیری اولیه”، “اختصاصی شدن”و “سرمایه‌گذاری” است.
بهترین زمان شروع ورزش برای کودکان
سالهای نمونه‌گیری اولیه یا سالهای آزمودن (کودکی، ۶ تا ۱۲ سال) شامل دوره ای است که والدین باید فرزندانشان را تشویق کنند که به منظور تفریح، نه به‌منظور رسیدن به هدفی خاص، به ورزشهای مختلف بپردازند. درطول این سالها، والدین و مربیان باید بکوشند، فرصت را برای تفریح، رشد مهارتهای بنیادی و انگیزش برای انجام فعالیت بدنی فراهم کنند.
در سالهای اختصاصی شدن (اوایل نوجوانی، ۱۳ تا ۱۵ سال)
در سالهای اختصاصی شدن (اوایل نوجوانی، ۱۳ تا ۱۵ سال) مشارکت در ورزشهای مختلف (تعدد ورزش) کاهش می‌یابد و بهتر است زمانِ تمرین سنجیده و بازی سنجیده متعادل باشد.
سالهای سرمایه‌گذاری (اواخر نوجوانی، بالاتر از ۱۶ سال)
سالهای سرمایه‌گذاری (اواخر نوجوانی، بالاتر از ۱۶ سال) سال‌هایی است که در آن سطح عالی عملکرد در یک یا دو رشته ورزشی به‌خصوص دنبال میشود و زمان و تلاشی که بچه‌ها صرف تمرین سنجیده میکنند، افزایش چشمگیری می‌یابد. در این سالها تأکید اصلی بر رشد مهارت و راهبردهای مسابقه است. از این رو، بازی سنجیده جای خود را به تمرین سنجیده زیاد میدهد.
